Waar Zwarte Piet uiteindelijk vandaan komt, is moeilijk vast te stellen. Over zijn herkomst zijn vele theorieën. Zo bestaat er bijvoorbeeld een verhaal over Piter, een Ethiopische wees die als slaaf na zijn vrijlating uit dankbaarheid bij de heilige Nicolaas in dienst is gebleven. In de 17e en de 18e eeuw was het mode bij de Europese elite om Moorse pages als personeel te hebben. Italiaanse jongetjes deden lange tijd hier dienst als schoorsteenvegers; ze kropen door de rookkanalen voor hun werk, vandaar de roe om de schoorsteen schoon te maken en de zak om het bijeengeveegde roet in te verzamelen.
	In de Zwitserse folklore staat de 'Kinderfresser' een angstaanjagende man of vrouw die in een zak of mand (waarschijnlijk stoute) kinderen met zich meevoert en zelfs opeet

In de 17e eeuw en daarna was het in ons land op sommige plaatsen in december of later de gewoonte dat jongemannen met zwartgemaakte gezichten joelend over straat gingen en op deuren bonsden (boze geesten?).

Op de Waddeneilanden wijkt het feest sterk af van wat in de rest van Nederland gebruikelijk is. Hier viert men rond 5 december Sundeklaas; vooral op Ameland een traditioneel feest, dat meer aan Halloween doet denken. In de straten lopen de mannen gemaskerd en verkleed rond als 'Sinteromes', 'Klaasomes', 'Sunderums' of 'Sunderklazen' rond. Vrouwen en kinderen moeten binnenshuis blijven. Wie buiten komt krijgt 'slaag'. De uitdaging is, om toch buiten te lopen en de mannen te ontwijken. Op Waddeneiland Texel wordt, precies een week na het sinterklaasfeest, het feest "Ouwe Sunderklaas" gehouden. Verkleed en gemaskerd voeren de dorpsbewoners op straat toneelstukjes op, waarin gebeurtenissen van het achterliggende jaar op de hak worden genomen.

Daags na het landelijke St. Nicolaas speelt zich op Oost-Terschelling een maskerade af. Van oorsprong een midwinterviering ter verdrijving van kwade geesten. De "Sunderums" waren demonische figuren, verklede en vermomde jongens en mannen met rammelende kettingen en op koehoorns toeterend. De meisjes, die zich op straat durven te vertonen, werden in de kettingen gevangen en de meeste bleven dan ook wijselijk thuis. De kostumering was, vroeger, wel het eigenaardigste. Ze waren gekleed in bossen heide, 'n gewaad van duinhelm, stroo, kippeveren, soms met schelpen afgezet. Ze drongen de huizen binnen en werden daar onthaald op chocolade enz. en de vermomming was zo goed dat men niet wist wie men op bezoek had. Tegenwoordig is dit feest nog springlevend zij het niet meer naar de vroegere tradities.